TÜRK-İŞ Araştırmasının 2022 Haziran ayı sonucuna göre; dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 6.391,17 TL’ye, gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı (yoksulluk sınırı) 20.818,14 TL’ye çıktı. Bir önceki ay açlık sınırı 6.017,85, yoksulluk sınırı 19.602,14 TL seviyesinde bulunuyordu.
Bekar bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 8.313,12 TL’ye yükseldi.
MUTFAK ENFLASYONU YÜKSELDİ
TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarındaki artış bir önceki aya göre yüzde 6,2 oranında gerçekleşti. Son on iki ay itibariyle artış oranı yüzde 117,29 olarak hesaplandı. Altı aylık değişim oranı yüzde 55,96 oranında oldu.
Açıklamada şu bilgiler verildi:
“-Süt, yoğurt, peynir grubunda;
Resmi verilere göre içme sütü üretimi ve toplanan inek sütü miktarı azalıyor. Girdi ve tedarik maliyetlerinin de artmasıyla haziran ayında da hem süt hem yoğurt hem de peynir fiyatları artış gösterdi. Sütte 1 aylık zam yüzde 13 olarak tespit edildi. Alım gücü eriyen tüketiciler için çıkarılan 900 ve 800 gramlık paketlerin ardından 750 gramlık beyaz peynirler de raflarda görüldü.
– Et, tavuk, balık, yumurta, kurubaklagiller, yağlı tohum ürünlerinin bulunduğu grupta;
Kuzu, tavuk ve yumurta fiyatlarında düşüş gözlendi. Dana, balıketi yeşil ve kırmızı mercimek fiyatları arttı. Bir ayda nohut yüzde 18, kuru fasulye ile yağlı tohumlar (kuruyemişler) yüzde 13 zamlandı. Ayrıca yumurta fiyatlarının çok gerilemesi nedeniyle zarar eden bazı yumurtacıların kümeslerini kestikleri ve kapattıkları uzmanlarca ifade edildi.
– Ekmek ve tahıllar grubunda;
Makarna, pirinç, bulgur ile un ve irmik fiyatlarının tamamı yükseldi. Bu grupta en yüksek zam yüzde 14 ile pirinçte oldu. Pirinç mayısta da yüzde 12 zamlanmıştı. Türkiye’nin üretimdeki düşüşe bağlı olarak kendi ihtiyacı için iç piyasada tüketmek üzere en az 2-3 milyon ton buğday ithalatı yapacak olması un, ekmek, makarna, bulgur unlu mamuller ve buğdayın kullanıldığı tüm ürünlere mutlaka zam olarak yansıyacağının işareti. Ayrıca alım gücü düşen vatandaşlar simidi de kredi kartıyla almak durumunda kaldıklarından simitçi büfelerinde pos cihazları görülmeye başladı.
– Taze sebze-meyve grubunda;
Semt pazarlarında maydanoz, kıvırcık gibi salata yeşillikleri ve pazı, ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzelerin fiyatları geriledi. Çok tüketilen patates ise hâlâ 10 TL’nin üzerinde satılmaya devam ediyor. Taneli sebzelerden barbunya, fasulye, yaz sebzelerinden domates, kabak, patlıcan, biber fiyatları geriledi. Bezelye sabit kaldı. Bezelye ve kuru soğan sabit kaldı. Limon zamlandı. TÜİK’e göre kavun-karpuz üretici enflasyonu yıllık yüzde 230 olarak gerçekleşti. Özellikle karpuzun haziran ayı sonunda bile tanesi ortalama 35 TL’ye satılmasıyla hem semt pazarlarında hem marketlerde dilimle karpuz satışı yaygın hale geldi. Kiraz, kayısı, dut, şeftali, erik gibi yaz meyvelerinin fiyatları görece erişilebilir seviyeye yaklaştı. Fakat bahar aylarındaki don olayları ve yüksek maliyetler sebebiyle geçmiş yazlarda olduğu gibi büyük fiyat gerilemesi olmayacağı öngörülmekte. Ortalama sebze kg fiyatı 11,7 TL, ortalama meyve kg fiyatı 16,68 oldu. 18’i sebze ve 9’u meyve olmak üzere toplam 27 üründeki fiyat değişimi hesaplamada dikkate alındı. Ortalama meyve-sebze kg fiyatı 13,36 TL olarak tespit edildi.
– Temel yağ ürünlerinin bulunduğu grupta;
Ayçiçek yağı, zeytinyağı, tereyağı ve margarin ürünlerinin hepsi zamlandı. Margarin 1 ayda yüzde 11 zamlandı Bazı marketlerde sıvı yağlara alım sınırı ve ürünlere hırsızlığa karşı alarm takılması uygulamaları devam devam ederken tanesi 50 TL’yi bulan 200 gramlık tereyağı paketlerine de alarm takılmaya başlandı.
– Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden;
2001’den bu yana sırasıyla; pancar üretimine gelen kota, şeker fabrikalarının özelleştirilmesi ve çiftçiye destek yerine örneğin bu aydan başlayıp Ekim 2022’ye kadar sürecek sıfır gümrükle 400 bin ton şeker ithali izni gibi düzenlemeler, şeker fiyatlarının yıllar içinde artmasının en temel sebeplerini oluşturdu. Türk Şeker’in 27 Haziran itibariyle bazı zincir marketlere sattığı şekere yüzde 67 oranında yaptığı zam önümüzdeki haftadan itibaren raflara yansıyacak. Bu yüksek zam açıklanmadan önce bile şeker raflarındaki son bir aydaki artış yüzde 14 olmuş durumda. Mayıs ayında yüksek oranlarda zamlanan çay ve ıhlamur fiyatları bu ay da değişmedi. Pekmez fiyatı da sabit kaldı. Siyah ve yeşil zeytin, salça, reçel, bal fiyatları yükseldi. Baharatlar ortalama yüzde 16, tuz yüzde 18 zamlandı.”
