Dünya Bankası’nın Türkiye raporunda KÖİ projelerine dikkat çekildi ve “KÖİ projelerinin garantileri dolar üzerinden, oysa bu projelerin kullanım ücretleri lira bazında yükseliyor” denildi. Raporda, “2019’de KÖİ ödemelerinin merkezi bütçe içindeki payı yüzde 1,2 iken, bu oran 2022’de yüzde 2,4’e çıktı” verisine de yer verildi.
AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan önceki akşam yaptığı açıklamada “2024 yılında Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projelerinin Hazine’ye olan yükünün neredeyse sıfırlanacağını” öne sürdü. Konuya ilişkin Dünya Bankası’nın son raporunda ise uyarılarda bulunuldu.
‘PROJELERİN KULLANIM ÜCRETLERİ LİRA BAZINDA YÜKSELİYOR’
“KÖİ projelerinin garantileri dolar üzerinden, oysa bu projelerin kullanım ücretleri lira bazında yükseliyor. Yükümlülüklerin hayata geçmesi ile bu projeler Türkiye’nin mali dengeleri üzerinde baskı oluşturuyor” denilen raporda, Türkiye’nin KÖİ projelerinde yatırım portföyünün 77,9 milyar dolara ulaştığı, bunun gayri safi yurt içi hasılanın (GSYİH) yüzde 10,3’ü’ne karşılık geldiği belirtildi.
‘MERKEZİ BÜTÇEDE PAYI 2 KATINA ÇIKTI’
Sözcü’den Özlem Ermiş Beyhan’ın haberine göre, raporda projelerin liranın değer kaybı ile bütçe üzerindeki yükünün çok daha artacağı şu verilerle ortaya konuldu:
“KÖİ sözleşmelerinde devletin kontratla sabitlenmiş kullanıcı sayısı garantileri ve döviz kuru kaybından kaynaklanan fark ödemeleri ile leasing ödemelerinin kamu maliyesi üzerinde oluşturduğu baskı giderek artıyor. 2019’da KÖİ ödemelerinin merkezi bütçe içindeki payı yüzde 1,2 iken, bu oran 2022’de yüzde 2,4’e çıktı. Lirada yaşanan keskin değer kaybının bütçe üzerindeki KÖİ yükünün resmi projeksiyonların oldukça üzerinde olacağı görülüyor.”
‘DÖVİZ CİNSİ BORCU ARTIRIYOR’
Raporda artan yükün kamu bankaları ve kamu kurumlarına sermaye desteği verilmesi ihtiyacını da ortaya çıkardığı belirtildi. Parasal gevşeme risklerinin kısa vadede mali hareket imkânını daralttığı belirtilen raporda TL’deki değer kaybının döviz cinsi borç stokunu artırdığına, borçlanma maliyetlerini yükselttiğine ve KÖİ projelerinin garantilerinin getirdiği yükümlülükleri artırdığına vurgu yapıldı.
‘BANKA’ UYARISI
Raporda, KÖİ projelerinin bankaların üzerindeki riski de artırdığına vurgu yapıldı. Makro finansal gelişmeler nedeniyle kredi yapılandırmalarının arttığı belirtilen raporda TL’deki değer kaybının belirli sektörlerde bilançolar üzerinde yük oluşturduğu ifade edildi. Bu sektörler enerji, inşaat ve turizm olarak sıralandı. Raporda, 2021’in üçüncü çeyreğinde bazı KÖİ projelerinin ve büyük şirketlerin kredi yapılandırmalarının bankaların varlık kalitesine dair riskleri artırdığı ifade edildi.
