Sadece ilk 5 ayda Hazine’nin edindiği dış borç 2017 ve 2018 yılı boyunca edinilen dış borcu yakaladı. 15 yıldan beri ilk kez mayıs ayında faiz dışı açık verildi. Ekonomist Uğur Civelek, “Bu, Hazine’nin beyaz bayrak sallamasıdır” dedi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı mayıs ayına ilişkin bütçe nakit gerçekleşmelerini açıkladı. Rakamlar gelecek nesillerin sırtına kamu borcu bırakacağımızı gösterdi.
2019’un sadece ilk 5 ayında hazine 361,1 milyar lira gelir elde ederken, 428,8 milyar lira gidere katlandı.
Böylece hazinenin nakit açığı 66,7 milyar lira olarak gerçekleşti. Bu tutar borçlanmayla finanse edilirken, son dönemde kamu borcunun sert şekilde arttığı gözleniyor. Hazine sadece bu yılın ilk 5 ayında 2018 boyunca alınan borçtan fazlasını aldı. Dahası, hazine sadece 5 ayda 2017 ve 2018’de edindiği toplam dış borç kadar dış borçlandı.
İşte resmi veriler;
Hazine’nin aldığı toplam dış borç (NET):
• 2017 yılı boyunca: 12,4 milyar TL
• 2018 yılı boyunca: 4,8 milyar TL
• 2017-2018 boyunca alınan toplam dış borç: 17,2 milyar TL
• 2019’un ilk 5 ayında 16,8 milyar TL
GİDERLER ARTIYOR GELİR İSE YERİNDE SAYIYOR
Hazine’nin en önemli geliri vergiler. Ancak ekonomik darboğaz yüzünden hazine vergi toplamakta zorlanıyor. Yurttaş gelir elde edemeyince gelir vergisi, şirketler kar edemeyince kurumlar vergisi hasılatı düşüyor. Dahası vergi hasılatının yarıdan fazlası harcamalar üzerinden tahsil ediliyor. Ancak yurttaşın tüketimi kısılınca hazine KDV, ÖTV vb harcama vergilerini toplayamıyor. Buna karşılık iktidar koltuğunu korumak için hazine yönetimi seçim ekonomisi uyguladı. Bütçe giderlerine hiç ara verilmedi. Hazine’nin 2018’in ilk 5 ayındaki gideri 324,5 milyar liraydı. Buna karşılık bu gider bu yıl ilk 5 ayda yüzde 32’den fazla artışla 429 milyar lirayı buldu. Ancak gelirler enflasyona rağmen aynı oranda artmadı. 2018’in ilk 5 ayında 310 milyar lira gelir tahsil eden hazine bu yıl sadece 361 milyar lira gelir tahsil etti.
SON 10 YILIN EN KÖTÜ MAYIS AYI
Hazine’nin mayıs ayında geçici vergi tahsilatları nedeniyle geliri artıyor. Bu sebeple ay bazında değerlendirildiğinde mayıs aylarında faiz dışı açık görülmüyor. Ancak 2019 yılında bir ilk daha başarıldı. Hazine mayıs ayında da faiz dışı açık verdi. 2018 mayıs ayında bütçe 25,8 milyar TL faiz dışı fazla verirken, 2019 mayıs ayında fazla veremedi ve 15 yıldır ilk kez açık verdi. Mayıs ayı faiz dışı açık 6,1 milyar lira olarak gerçekleşti.
BAŞKA TÜRLÜ ÇARKI DÖNDÜREMEDİLER
Bütçe nakit gerçekleşmelerini BirGün gazetesinden Ozan Gündoğdu’ya değerlendiren ekonomist Uğur Civelek şunları kaydetti: Küresel düzeyde geçen yılın son çeyreğinde İran konusunda, ticaret savaşları konusunda bir mola verildi. O ortamda hazine dış borçlanmaya yüklendi. Bütün yıllık hedef o dönemde gerçekleştirildi. O dövizler de kamu bankalarına devredildi ki dolar bastırılsın. Bugüne gelindiğinde borç ödemesinin yüzde 20 daha fazlasını borçlanıyorlar. Çünkü başka türlü çarkı döndüremediler. Biz finansman ihtiyacını nasıl finanse karşıladık derseniz,
1- Dış borçlanma öncelikle devreye sokuldu
2- İç borç dışı kaynaklara yüklenildi, Merkez bankası’nın karpayını almak, işsizlik fonundan kaynak transfer etmek gibi
Bu sayede piyasada likidite bırakarak piyasayı canlandırmaya çalışıyorlar. Ancak buna rağmen büyümeye tesiri olmadı bu politikanın. Nisan ayından itibaren ekonomi yine daralma eğilimine girdi. üstelik bu bütçeye yine olumsuz yansır. Yapılanlar bütçe açığını bırakın kapatmayı orta vadede yeniden azdıracaktır. Borç ödemesinin yüzde 20 üzerinde borçlanması eninde sonunda hazinenin beyaz bayrak sallamasıdır.
