Ersan Kınık
Kamu Özel İş Birliği ve Yap İşlet Devret modeli hayata geçirilen köprü ve otoyol projelerinde döviz üzerinden uygulanan geçiş garantileri hazineyi boşaltmaya devam ederken, müteahhitlerin servetine servet katmaya devam ediyor. Türk lirası döviz karşısında her geçen gün değer kaybı yaşamaya devam ederken, akıllara bir kez daha geçiş garantili köprü ve otoyolların maliyetleri geldi.
ÇANAKKALE KÖPRÜSÜ’NÜN HALKA OLAN MALİYETİ DAHA AÇILMADAN 3 KATIN ÜZERİNDE ARTTI
13 Kasım’da Çanakkale Köprüsü Son Tabliye Montaj Töreni’nde konuşan AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın en geç 18 Mart 2022 tarihinde açılacağını duyurduğu Çanakkale Köprüsü’nün maliyeti, daha açılmadan üç katın üzerinde artış gösterdi. 26 Ocak 2017 tarihinde ihalesi açıklanan ve Kore merkezli Daelim – SK – Limak – Yapı Merkezi Ortak Girişim Grubu’nun (OGG) kazandığı Çanakkale Köprüsü’nün günlük maliyeti, o tarihteki Avro kuru baz alındığında (4,13 TL) araç başına 15 Avro + KDV’den yaklaşık 67 TL olmak üzere günlük 45 bin araç garantisi ile günlük 3 milyon 15 bin TL’lik bir maliyet söz konusu idi. Bugün ise güncel Avro kurunu dikkate aldığımızda (14 TL) bu maliyet araç başına yaklaşık 227 TL’den günlük 10 milyon 206 bin TL ‘ye yükselmiş durumda. 5,5 yıllık yapım süresi dahil toplamda 16 yıl 2 ay 12 gün işletme hakkını elinde bulunduran OGG, köprü üzerinden yıllık yaklaşık 3,7 milyar lira kazanç sağlayacak. Devlet tarafından taahhüt edilen araç geçişinin altında kalınması durumunda ise, milyonlarca lira hazineden çıkacak.
10 milyar 354 milyon liraya mâl olan Çanakkale Köprüsü’nün, sadece 3 yıldan kısa bir sürede maliyetini karşılayacak olması da durumun vahametini göstermeye yetiyor.
OSMANGAZİ VE YAVUZ SULTAN SELİM KÖPRÜSÜNDE DE DURUM BENZER
Diğer köprülerde de durum farklı değil. 2016 yılında, Yap İşlet Devret modeli ile açılan ve İzmit Körfezi ile Dilovası’nı birbirine bağlayan Osmangazi Köprüsü için 40 bin araç garantisi verilmiş ve araç başı ücret 35 dolar + KDV olarak belirlenmişti. Ancak ABD enflasyonundaki artışa göre katlanan köprü ücreti, 2021 yılında 42 dolar + KDV ‘ye yükselmişti. Açılışın yapıldığı 1 Ağustos 2016 tarihinde 3 TL olan dolar ile 113 TL’ye tekabül eden geçiş ücreti, bugün itibarıyla güncel dolar kuru ile birlikte (12,50 TL) 567 TL’yi aşıyor. Köprünün şu anki güncel geçiş ücreti ise 336 TL. Geçiş garantisinin altında kalan araç sayılarının yanı sıra, dolar kurundan meydana gelen ücret farkı da halkın vergilerinden çıkıyor.
Yavuz Sultan Selim Köprüsü için de aynı durum geçerli. Yapımı için Kuzey Ormanları’ndaki yüzbinlerce ağacın katledildiği ve günlük 137 bin araç geçiş garantisinin verildiği Yavuz Sultan Selim Köprüsü için geçiş ücreti 3 dolar + KDV olarak belirlenmişti. Açılışının yapıldığı 26 Ağustos 2016 tarihinde 2,94 olan dolar kuru ile yaklaşık 9,5 TL olan köprünün geçiş maliyeti, bugün güncel dolar kuru ile 40,5 TL. Bugün köprüden geçiş için ise 27,5 TL ödeniyor. Aradaki 13 liralık fark ise yine yüksek vergi yükleriyle halka yansıtılmaya devam ediliyor.
