Ayşenur Önal
Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, vergi ve diğer bazı borçların yapılandırılmasına ilişkin düzenlemeleri içeren 7326 sayılı Kanun kapsamında vergi dairelerine 5 milyon 804 bin 861 mükellef başvuruda bulunduğunu ve 152 milyar 663 milyon lira alacağın yapılandırıldığını duyurdu.
Türkiye’de vergi mükellefi sayısı, 2021 mart itibarıyla toplam 9 milyon 239 bin 470 olarak kayıtlara geçmişti. 2020 yılında devlet vergiden toplam 984 milyara yakın vergi tahsil etmişti. Vergi mükelleflerinin yarısından fazlasının yapılandırmaya giderken, KDV ve ÖTV’sini anında ödeyen ücretli, maaşlının arasındaki vergi adaletsizliği de gözler önüne serildi.
ÖZER: EKONOMİDE İŞLERİN NE KADAR KÖTÜ OLDUĞUNUN GÖSTERGESİ
Çok fazla kişinin yapılandırmaya gittiğine dikkat çeken Anadolu Üniversitesi İktisat Bölümü’nde öğretim üyesi olan Prof. Dr. Mustafa Özer, “6 milyona yakın insan var. İşlerin ne kadar kötü olduğunu gösteriyor. İnsanlar ellerinde para yok ki vergi ya da diğer borçlarını yapılandırmaya gidiyorlar. Arada hangi büyük şirketlerin borçlarına göz ardı edildi? 152 milyar 633 milyon alacak yapılandırıyorsun, yaklaşık 6 milyon mükellef başvuruyor” dedi.
Türkiye’deki mükellef sayısının yarısından fazlasının borçlarını yapılandırmaya gittiğini kaydeden Özer, “Genel olarak bakıldığında ekonomide işlerin ne kadar kötü olduğunu ve insanların vergi de dahil borçlarını ödemekte ne kadar güçlük çektiğini gösteriyor. İnsanlar neden borcunu yeniden yapılandırır, parası olsa ödemek istemezler mi?” diye sordu.
SÖNMEZ: ‘BÜYÜK ŞİRKETLER VERGİ ÖDEMEYİP, AF BEKLİYOR’
Hükümetin sık sık vergi affına gittiğini kaydeden ekonomist Mustafa Sönmez ise yapılandırmayı şöyle değerlendirdi:
“Hükümet vergi affı adı altında yapılandırma çıkarıyor. Sonra alacaklarının bir kısmında vazgeçerek, vadeye yayarak vergiyi toplamaya koyuluyor. Sonuçta bunun adına yapılandırma deniyor. Bu bir yol olmuş, insanlar ‘Nasılsa vergi affı olur’ diye zamanında vergilerini ödemiyorlar. Bunlar daha çok şirketler. Vergileri zamanında ödemeyip af çıkmasını istiyorlar. Bu af da yapılandırma adı altında çıkıyor. Ondan sonra bundan faydalanıyorlar.”
‘MAAŞLI ANINDA ÖDÜYOR, ŞİRKETLER AĞIR OLMAYAN VERGİ YÜKLERİNİ ERTELİYOR’
“Adaletsiz bir durum, neden?” diye soran Sönmez, “Çünkü ücretliler bordroda ödüyorlar vergilerini, bir de tüketici olarak ne kadar tüketebiliyorlarsa KDV, ÖTV olarak peşin ödüyorlar. Buna karşılık şirketlerin zaten vergi yükleri ağır değil ama yanı sıra devlet adına toplamaları gereken KDV’leri, ÖTV’leri de maliyeye yatırmıyorlar. Vergi borcu biriktiriyorlar. Kulakların üstüne yatıp bir af çıksın bundan faydalanalım diye.
Bu yapılandırma da sık sık çıkıyor. Bunu da bildikleri için zamanında vergisini ödemeyen bir hayli var. Onlara yarıyor. Bugün açıklanan; şu kadar kişi yapılandırmadan yararlandı dedikleri bu uyanık şirket kesimi” sözlerine yer verdi.
‘VERGİNİN DAĞILIMI DA ADALETSİZ’
Verginin dağılımının da adaletsiz olduğunu söyleyen Sönmez, “Ödenmesinde de bu şekilde adaletsiz bir durum var. Ücretli, maaşlı, emekli kesimin vergileri tüketirken ya da bordro sırasında kaynağından kesilirken, şirketlerden böyle gıdım gıdım zorla af çıkararak, bir kısmı bağışlanarak toplanıyor. Bunun ifadesi bu.
‘BU YAPILANDIRMA NASIL DAĞILDI, HANGİ BÜYÜK FİRMALARA NE KADAR YAPILANDIRMA YAPILDI?’
6 milyon kişi olması önemli değil. Önemli olan miktardır. Bunun ne kadarı küçük mükelleflere ya da bireylere ait ya da ne kadarı şirketlere ait buna bakmak lazım. 6 milyon kişinin çok az bir kısmı şirketlerdir sayı olarak ama esas miktar olarak bundan yararlanan onlardır. ‘Yapılandırmadan ne kadar vergi elde edildi, kaç firmadan elde edildi?’ bu önemlidir. Kişilerin borçları ne olacak? En fazla bin-2 bin lira borçlardır. Esas borç şirketlere aittir. ‘Bu yapılandırma nasıl dağıldı, hangi büyük firmalara ne kadar yapılandırma yapıldı?’ diye sormak lazım. O zaman gerçek fotoğrafı görmüş oluruz” şeklinde konuştu.
