Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) analitik bilançosunda “değerleme hesabı” 20 Kasım itibarıyla 47.2 milyar TL’ye geriledi. Bu tutar bir ay önce 69 milyar TL seviyesindeydi. 2017 sonu ilgili tutar 55 milyar TL, 2018 sonunda ise 45 milyar TL idi.
Değerleme hesabı TL’nin yabancı paralar karşısındaki ve altının değer değişimleri sonucu oluşan farkları yansıtıyor. Bugüne kadar bilinen uygulamalarda ilgili hesap Hazine’ye kâr payı olarak yansıtılmazken, bugün bankacılar ilgili tutarın yansıtılması için hazırlık yapıldığından endişeliler.
BİR KAYNAK 100 MİLYAR TL’YE YAKIN OLABİLİR DEMİŞTİ
Reuters’ta 22 Ekim’de yayımlanan bir haberde TCMB değerleme hesabında bulunan miktarın bütçede gelir hesabına aktarılması üzerinde bir çalışma yaptığını söyleyen konuya yakın bir kaynak, bunun ihtiyat akçesine benzer bir düzenleme olabileceğini ve nihai karar verilmesi durumunda 100 milyar TL’ye yakın kaynağın gelecek yıl Hazine’ye aktarılabileceğini söylemişti. Haberde nihai kararın henüz verilmediğine dikkat çekilmişti.
BAŞKAN ‘KARAR YOK’ DEMİŞTİ
Bu haberin ardından TCMB Başkanı Murat Uysal enflasyon raporunda, “Değerleme hesabının mevcut yapısı dışında ne bir çalışma, ne de bir fikrimiz var” var demiş; konuya ilişkin soruların devam etmesi üzerine ise “Değerleme hesabına ilişkin bir çalışma yok” söylemini tekrar etmişti.
Değerleme hesabı, TL başta olmak üzere TCMB bilançosunda bulunan bazı araçlar sert değişimler gösterdiğinde oynak olabilmekte. Ancak bankacılar bugün için piyasalarda benzer bir oynaklık yaşanmadığı düşüncesindeler.
Değerleme hesabındaki düşüşe karşın, temmuz-ağustos aylarında yedek akçe tutarının transferinde sert düşüş gösteren “diğer kalemler” ise bilançoda son bir ayda yaklaşık 10 milyar TL artış kaydetti.
Diğer kalemler yedek akçe transferi döneminde (temmuz-ağustos) yaklaşık 10 günlük sürede 76 milyar TL’den 38 milyar TL’ye gerilemişti. Aradaki fark Hazine’ye aktarılmıştı.
BİLANÇO’DA DEĞİŞİKLİKLER VAR
Konunun hassasiyeti nedeniyle ismini vermek istemeyen bir bankacı, “TCMB başkanının enflasyon raporunda böyle bir adım atılmayacağına yönelik itirazına rağmen TCMB bilançosunda açıklayamadığımız değişiklikler görüyoruz. Benzer değişiklikleri yedek akçenin transferinde de görmüştük. Bunu Hazine’ye transferine hazırlık olarak yorumluyoruz…” dedi ve ekledi:
“Diğer kalemlere aktarılan tutar benzer hızda yıl sonuna kadar devam ederse TCMB’nin kârının 15-22 milyar TL aralığında artacağını, bu artışın da doğrudan Hazine’ye yani bütçeye gideceğini hesaplıyoruz.”
TCMB geçen yılbaşında önce kârını Hazine’ye erken aktarmış, ardından yaz aylarında kamuoyunda “kefen parası” tartışması yaratan yaklaşık 40 milyar TL’lik yedek akçeyi de iki parça halinde Hazine’ye aktarmıştı.
İlgili tutarlar yavaşlayan ekonomi ve artan savunma harcamalarının genişlettiği bütçe açığının finansmanı için tek seferlik gelir olarak kullanılmıştı. Artan bütçe açıklarının tek seferlik gelirlerle finanse edilmesi sürdürülebilir olmaması nedeniyle eleştirilmişti.
‘YANITI ANCAK TCMB VEREBİLİR’
Değerleme hesabında geçmişte de sert yükseliş ve düşüş görüldü ve bu genel olarak TL’nin değer değişimlerinden kaynaklandı. Bankacılar değerleme hesabındaki değişimlerin yanıtını ancak TCMB’nin verebileceğine de dikkat çektiler.
TCMB ise Reuters’ın sorusu üzerine mevcut durumda değerleme hesabının işleyişinde bir değişilik olmadığını söyledi.
Bir başka bankacı ise, “TCMB’nin analatik bilanço hareketlerinde açıklayamadığımız süreç benzer şekilde devam ederse Hazine’ye kâr transferi birkaç ay içinde 60-70 milyar TL’ye ulaşabilir ve bütçenin finansmanında kullanılmak üzere Hazine’ye aktarılabilir” diye konuştu.
